Yetkilendirilmiş Yükümlü Uygulaması

Yetkilendirilmiş Yükümlü Uygulaması veya uluslararası tabiri ileAEO statüsü (Authorized Economic Operator), 2009’dan bu yana Gümrük Kanunu’nda yer almakla birlikte, Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği ile 10 Ocak 2013 itibariyle Türkiye’de fiilen uygulanabilir oldu.

Ülkemiz için yeni ve gelişmeye devam eden bir uygulama olan Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT), Kyoto Sözleşmesi ve SAFE Standartlar Çerçevesi gibi uluslararası düzenlemelere dayanmaktadır. Ülkelere göre uygulama ve kapsam farklılıkları olmakla birlikte, temel amaç gümrük rejim ve uygulamalarını basitleştirmek, uyumlaştırmak, arz zinciri güvenliği kapsamında risk yönetimi sağlamak, kamu kurumları ile ilişkileri geliştirmek, maliyetleri düşürmek ve uluslararası ticaretin gelişmesini sağlamak olarak öne çıkıyor.

Ülkemizin dış ticaret hacmi 400 milyar Dolara yaklaşmıştır. Dünya ticaret hacminde yaşanan artış karşısında çok karmaşık bir yapıya sahip olan gümrük işlemlerinin basitleştirilmesi ve uyumlaştırılması ayrı önem taşıyor.

Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü ile Gümrük İdaresi tarafından gerçekleştirilen bazı işlemlerin bizzat şirketler tarafından yapılmasının önü açılmıştır. Sağlanacak kolaylıklar hem maliyetleri düşürücü etki yapacak, hem de iş akışında etkinlik sağlayacaktır. Yetkilendirilmiş yükümlü, gümrük yükümlülüklerini yerine getiren, kayıt sistemi düzenli ve izlenebilir olan, mali yeterliliğe, emniyet ve güvenlik standartlarına sahip bulunan, kendi içerisinde oto kontrol yapabilen ve güvenilirliğini ispat eden firmalara tanınan bir ayrıcalık.

Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası almak için gerekli koşulların sağlanması, başvuru ve onay aşamalarının tamamlanması gerekiyor.

Gerekli koşullar:

Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü’ne sahip olmak isteyen şirketlerin bir takım kriterlere sahip olmaları gerekmektedir. Bu şartlar başlıca aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Emniyet ve Güvenlik Koşulu:  Yükümlülerin gümrük işlemlerini yerine getirdikleri binaların, depo alanlarının izinsiz girişleri engelleyecek tarzda tasarlanması ve çalışanların güvenilir olması.
• Mali Yeterlilik Koşulu: Başvuru sahibinin, taahhütlerini karşılamaya yeterli bir mali durumunun olması.
• Ticari Kayıtların Güvenilir ve İzlenebilir Olma Koşulu: Ticari ve taşımaya ilişkin kayıtların gümrük kontrollerinin doğru ve etkin bir şekilde yapılabilmesine elverişli olması.
• Güvenilebilirlik Koşulu: Başvuran kişilerin gerek gümrük gerekse diğer ceza koyan Kanunlara aykırı davranmamış olması ve belli suçlardan ceza almamış olması.

Sağlanan kolaylıklar:

Statü sahibi firmalar, bir takım ayrıcalıklardan yararlanacaktır. Basitleştirilmiş usule ilişkin sağlanan kolaylıklardan en önemlisi ihracatta yerinde gümrüklemedir. İhracatta yerinde gümrükleme uygulamasından yararlanan firmalar, ihracat işlemlerini kendi işyerlerinde gerçekleştiriyor.

Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü sahibi firmalar, indirimli teminat uygulaması ve dolaşım/menşe ispat belgeleri düzenleme yetkisine sahip olacaktır. Bu statüye sahip olanlar, eksik bilgi ve belge ile gümrük idaresine beyanda bulunma ayrıcalığından da yararlanabilirler.

Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü’nün sağladığı diğer kolaylıklar; azaltılmış zorunlu bilgilerden oluşan özet beyan verebilme kolaylığı, ithalat ve ihracatlarda mavi hatta işlem görebilme kolaylığı, daha az muayene ve muayenede öncelik kolaylığı olarak sayılabilir.

2014’te Yetkilendirilmiş Yükümlü Uygulaması’nda değişiklik yapılması ve ithalatta yerinde gümrükleme ve izinli alıcı uygulamalarının başlaması bekleniyor.

www.gtb.gov.tr

Dünyada Yetkilendirilmiş Yükümlü Uygulaması

Avrupa Birliği’ne üye ülkeler ile Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere, Çin ve Hong Kong, İsrail, İsviçre, Kanada,  Kore, Malezya, Meksika, Norveç, Singapur olmak üzere toplam 46 ülke Yetkilendirilmiş Yükümlü Uygulaması’nı hayata geçirdi.

Avrupa Birliği’nde 10 binden fazla yetkilendirilmiş yükümlü bulunmakta olup bunların yarıdan fazlası Almanya’da geri kalanlar ise başta Hollanda ve Fransa olmak üzere diğer üye ülkelerde faaliyet göstermektedir. Diğer taraftan ABD’de yaklaşık 10 bin yetkilendirilmiş yükümlü bulunuyor.

Statü sahibi şirketlerin kolaylıklardan sadece kendi ülkelerinde değil, uygulamanın yürütüldüğü diğer ülkelerde de yararlanabilmeleri için karşılıklı tanıma anlaşması yapılmış olması gerekmektedir. Karşılıklı tanıma ile AEO statülü şirketler başka ülkeler tarafından da güvenilir ticaret ortağı olarak kabul edilecek.

Türkiye için henüz yeni olan uygulamanın yakın gelecekte yaygınlaşması beklenmektedir. Bu uygulamadan yararlanan firmaların, ithalat ve gümrükleme maliyetlerini düşürmelerinin yanı sıra, uluslararası tanınan bir sertifikaya sahip olmakla, güvenilirliklerini tescil etmeleri ayrı bir avantaj olarak değerlendirilebilir. Şirketlerin bu gelişmeye hazır olmaları, kendi açılarından uygulamayı değerlendirmeleri ve takip etmeleri önem taşıyor.