İş dünyasının kurallarının yeniden yazıldığı bir dönemden geçiliyor. Bu yenilenme döneminde pazarlamaya ilişkin modeller de dönüşüm içerisinde. Tüketici eğilimlerindeki değişim ve rekabetin keskin ucu değişimi kaçınılmaz kılıyor.

Geçtiğimiz günlerde okuduğumu bir ekonomi dergisindeki manşet “nonmarketing” adını taşıyordu.

Değişim sürecinde pazarlamanın kontra bir terimle tanımlanması ve bu terimin belki de litaratüre girecek olması bana 2000'lerin "yeni normal" olgusunu hatırlattı.

Çok tutmuştu ve artık normal olan normal değildi ve yeni normal artık eskinin normal olmayanıydı.

Reformist içerikli bu değişim sistemi ele geçiriverdi.

Mobilite artık yeni normal.

"Her yer internet, her yer masaüstü"

Eskiden kendini ifade etmek için basılı yayınlar, Hyde Park gibi meydanlar arayan fikir sahibi bir kesime de artık yeni ve adeta sınırsız bir alanın kapıları açılıyor.

İnsanlar, giderek büyüyen sanal ortamda adeta konuşma diliyle bile görüşlerini paylaşıyor. Ciddiyetle oluşturulmuş programlara "Ne içtiysen bana da gönder. O dediğin öyle değil" tarzı girişleri olan karşı çıkış yazıları gönderiyor.

Tüketici, artık kendisine doğrudan mal satmaya çalışan pazarlama tarzından uzaklaşıyor.
İşte özgürlüğün ve kişisel bazda kendini ifade edişin yaygınlaştığı ortamlar nonmarketing tarzını besliyor.

"Pazarlama olmayan pazarlama" olarak Türkçeleştirilebilecek yeni akım, tüketicileri bilinçlendirerek, eğiterek, katılımcılıklarını sağlayarak ve en önemlisi onları katılımcı yaparak yol alıyor. Bu aşamalara katılan bir tüketici artık kendini o markanın bir mensubu hissediyor ki bu durumda pazarlamanın da görevi yerine gelmiş oluyor.

Sanal alem ve otomotiv pazarı

Sanal alem otomotiv pazarlamasında da giderek daha çok önem kazanıyor. İnsanlar otomobil gibi bir ürünü almadan önce ilk araştırmalarını eşle-dostla-bir bilenle yaptıkları sohbetler kadar, internet üzerindeki araştırmalardan yapmaya başladı. Bu oranın giderek arttığını gösteren araştırmalar hiç de yabana atılmayacak ciddiyetler içeriyor.

Tüketiciler firmaların kendi web sitelerinde yazdıklarını, bağımsız ortamlarda onaylatmak ve doğrudan tüketicilerle, o işin bağımsız uzmanlarının görüşlerini dönüp dönüp okuyor.

Tüketiciler artık "En mükemmel, muhteşem, standartları belirleyen" gibi yaklaşımlarla süslü hazır metinleri adeta yırtıp atıyor.

Yeni tüketicilerin yarattığı sistemler

Yeni dönemde nonmarketing gibi yeni yaklaşımlarla yeni yollar bulma konusu tüm pazarlama ekiplerinin önünde duruyor. Yeni projeler kısa vadeli ama doğrudan satışa göstermeyen içeriklerle geliyor. Yüksek sesle bağırmadan, kendi kitleni yaratarak, tüketicileri bilinçlendirerek, onları sisteminin bir parçası olduklarını hissettirerek yürüyenlerin önü daha da açılıyor.

Yeni tüketicilerin yarattığı bu yeni sistemler, uygulamada elini çabuk tutan şirketleri başarıya daha yaklaştırıyor.

Eski usul şikayetlerle, tehditlerle, kapalı kapılar arkasında, kampanyalarla, kandırmacalarla, “yaptım-oldularla” işler yürümemeye başladı bile.

Tüketici çok şey istiyor ve bunları göze sokmadan verenlerin kazanacağı bir döneme girildi.
Yeni tüketiciler doğrudan pazarlamaya karşı, aidiyet isteğine sahip, markasından sadakat bekleyen, bilinçlendirilmek isteyen, çevreye duyarlı, parasını harcarken son kuruşuna kadar sorumlu davranan, müşteri değil, iş arkadaşı gibi görülmek isteyen bir orta kesimden oluşuyor.

Sosyolojik olarak 27-40 yaş arası, beyaz yakalı, yıllık geliri 70-150 bin Lira arası, her yıl bir iki kez tatile giden, nerede ne yiyeceğini Vedat Milor'dan izleyen, elinden internet düşmeyen bu kesim, hedef kitlenin ana gövdesini oluşturuyor.

İşte artan rekabet ile bu kesimin eğilimleri, beklentileri yeni dönemin başarılı olacak şirketlerini ve profesyonellerini biçimlendiriyor. Kimine yol veriyor kimisine ise yolun sonunu gösteriyor.

Halil Okşit

Otoajanda.com Yayın Yönetmeni ve Turkishtime Dergisi Yazarı