MURAT BERKEL
ODMD Yönetim Kurulu Üyesi
DİJİTALLEŞME OTOMOTİV SEKTÖRÜNÜN AYRILMAZ BİR PARÇASI HALİNE GELDİ
DİJİTALLEŞME, SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK, OTONOM ARAÇLAR VE E-MOBİLİTE GİBİ TRENDLERİN YÜKSELİŞİNİ SÜRDÜRMESİNE PARALEL OLARAK ÜLKEMİZDEKİ MÜŞTERİ DENEYİMİNİN DAHA DA GELİŞTİĞİNİ DİLE GETİREN ODMD YÖNETİM KURULU ÜYESİ VE HYUNDAI ASSAN GENEL MÜDÜRÜ MURAT BERKEL, BU ANLAMDA TÜRK OTOMOTİV ENDÜSTRİSİNİN YÜKSEK BİR POTANSİYEL BARINDIRDIĞINA DİKKAT ÇEKTİ. BERKEL, TÜKETİCİ EĞİLİMLERİ VE DAVRANIŞLARINDAKİ DEĞİŞİMİN, SEKTÖRDEKİ REKABETE DAHA FARKLI VE DAHA İLERİ GÖRÜŞLÜ HAMLELERİ ZORUNLU HALE GETİRDİĞİNİ VURGULADI.
2023 yılı otomotiv sektörü yönünden nasıl bir dönemdi?
Özellikle pandemiyle başlayan dönemde ve devamında ekonomik durumda yaşanan gelişmeler doğrultusunda Türkiye otomotiv pazarındaki dinamikler oldukça değişti. Bu yaşanan gelişmeler ışığında 2023’e girerken iki farklı dönem yaşanacağını öngördük. 2022’den itibaren başlayıp süre gelen yüksek talebin yılın büyük kısmında devam edeceğini ancak yaz aylarından sonra azalacağını tahmin ediyorduk. Eylül ayı itibarıyla yatırım amaçlı satışların, alınan önlemler ve para politikasındaki değişimle beraber düşüş trendine girdiği gördük.
Yatırım aracı olarak görülen otomobil ve ticari araçlar, yılın son 3-4 aylık sürecinde gerçek otomobil sahibi olmak isteyen tüketiciyle buluşmaya başladı. Aslında yıla başlarken konuşulan 1 milyon adetlik barajın geçileceği, bu döneme geldiğimizde de kendini belli ediyordu. Talebin nihai tüketicide devam etmesiyle birlikte son çeyrekte satışlar hızını artırdı ve tüm zamanların rekoru 1,2 milyon adetler seviyesine ulaşılarak kırıldı. Biz de Hyundai olarak 58 bin adedin üzerinde satış elde ederek hedeflerimizin çok üstünde yılı tamamladık. İzmit fabrikamızın yıl içinde bize sağladığı ek üretim sayesinde i10, i20 ve Bayon olmak üzere yerli araçlarımızın satışlarında önemli bir artış elde ettik. Her sattığımız 3 araçtan 2’si hatta daha fazlası yerli modellerimiz oldu. Satışlarımızı artırmamızda SUV ürün gamımızda yer alan Bayon ve Tucson’un katkısı bir hayli fazlaydı.
Otomotiv pazarında ulaşılan rekor seviyedeki satışların içinde bir başka önemli vurguyu da elektrikli araçlara yapmak gerekiyor. Dijitalleşme, sürdürülebilirlik, otonom araçlar ve e-mobilite gibi trendlerin yükselişini sürdürmesi ülkemizdeki müşteri deneyimini daha da geliştirdi. Dünyayı ve Avrupa’yı biraz gecikmeli olarak takip etsek de Türkiye’de sektörün eşi benzeri görülmemiş bir değişim ve dönüşüm sürecine girmesini beraber tecrübe ettik. Yerli otomobil ve pazara giren yeni oyuncularla birlikte elektrikli araçların satışları inanılmaz bir büyüme kaydederek toplam satışlar içinde payını yüzde 5 seviyesinin üstüne çıkardı. Bu yakalanan ivmeyle Avrupa’da hem toplam pazarda hem de elektrikli araç satışında İspanya’yı geride bırakarak fark edilir bir sonuca imza atmış olduk ve en büyük 5 pazardan biri olduk. Özellikle bu gelişen trende paralel olarak, biz de elektrikli araçlarımızın satışlarını artırmak için IONIQ 5 ve IONIQ 6 modellerimize ağırlık verdik. 2024 yılında da bu araçlarımıza Kona Elektrik modelimizi de ekleyerek gücümüzü ve iddiamızı artırmayı hedefliyoruz.
Dünya ve Türkiye otomotiv pazarı ciddi bir dönüşümden geçiyor. Türkiye otomotiv sektörü bu değişime hazır mı?
Bundan 3-4 yıl önce payları yüzde 1 bile olmayan elektrikli araçlar için 2024 yılında yüzde 15 gibi bir pazar payı öngörüyoruz. Bu da elektrikli otomobil satışlarında yükselişin süreceği anlamına geliyor. Özellikle yeni markaların büyüyen pazara girmesi ve yerli otomobilin de katkısıyla artık Türkiye’de elektrifikasyon daha çok konuşulmaya başlandı. Yeni modellerin tüm dünya ülkeleriyle aynı anda Türkiye’de de satışa sunulması için öncelikli olarak şarj istasyonu altyapısının güçlendirilmesi gerekiyordu. 2023 yılında sayısı artan şarj istasyonlarıyla beraber elektrikli otomobillere sağlanan vergi düzenlemesi sayesinde satış adetleri de paralel olarak artış gösterdi. Pil ve motor teknolojisindeki gelişmelerle beraber araçların sunduğu menzillerin de gelecek yıllarda artması bekleniyor. Satış ve servis noktalarının yaygınlaşması ve pil garanti sürelerinin de uzaması, elektrikli otomobillere karşı olan inancı ve geçiş sürecini hızlandırıyor. Türkiye otomotiv endüstrisi ve tüketiciler, elektrikli otomobillere karşı artık daha duyarlı ve daha bilgili. Bu da tıpkı Avrupa ülkeleri gibi yenilikçi teknolojilere ne kadar hazır olduğumuzu gösteriyor. Ancak şarj istasyon altyapısı kadar elektrik altyapısının da paralel olarak geliştirilmesi gerekiyor.
Otomotiv sektörü dijitalleşmeyle birlikte önemli bir değişim ve dönüşümden geçiyor. Sizce dijitalleşmenin hayatımıza ve sektörlere etkileri nelerdir?
Teknolojik gelişmelere en hızlı adapte olan sektörlerin başında otomotiv sektörü geliyor. Üretimden satışa, satış sonrasından müşteri memnuniyetine kadar birçok alanda teknolojiye en fazla yatırımı yapan firmalar elbette rekabette bir adım öne çıkacak. Artık tüketici eğilimleri ve davranışları bambaşka bir boyuta evrildi ve sektördeki rekabet de daha farklı ve daha ileri görüşlü hamleler yapmanızı zorunlu kılıyor. A’dan Z’ye tüm trendler değişirken özellikle elektrikli ve 5G destekli otonom araçlar gibi inovatif gelişmeler de sektördeki teknoloji yatırımlarını öne çıkarıyor. Üretim tesislerinde dijital teknolojilerin kullanılması da otomotiv sektörü için neredeyse bir zorunluluk. Hatta dijital dönüşüme adapte olamayan markaların önümüzdeki birkaç yıl içerisinde çok ciddi riskler ile karşı karşıya kalacağı aşikar. Dijital dönüşüm; otomotiv sektöründe üretim proseslerinden tedarik zincirine kadar birçok alanda işleyişleri hızlandırarak daha sürdürülebilir bir ortam yaratacak ve hatta iş verimliliği, kalite ve zamandan tasarruf imkanları da sunacak.
Önümüzdeki dönemde paylaşım ekonomisinin otomotiv sektörünü nasıl etkilemesini bekliyorsunuz?
Mobiliteyi, insanoğlunun hayatını kolaylaştıran tüm çözümler olarak tanımlayabiliriz. Bir yerden bir yere gidiş, bir durumdan başka bir duruma geçiş, mobilite kavramının kapsamında yer alıyor. Dolayısıyla, otomotiv sektörünün mobilite kavramına bakış açısı, zamanla gelişen teknoloji ile bambaşka bir boyuta evrildi. Gelişen teknoloji sayesinde kişiler hareket halindeyken bile iletişim kurabiliyor, bilgiye erişebiliyor, video izleyebiliyor, e-postalarını kontrol edebiliyor veya döküman alıp gönderebiliyor. Otomotiv endüstrisi de bu gelişen teknolojiye ayak uyduran ve hatta gelişmesine katkıda bulunup yönlendiren yegane sektörlerden biri. Aslında önümüzdeki 15 yıl içinde otomotiv endüstrisi hızlı bir şekilde mobilite eko sistemine dönüşecek. Mobilite eko sisteminde bütün ulaşım araçlarının ve hayatımıza değer katan akıllı cihazların birbiri ile bağlantı içinde olması ve interaktif şekilde çalışmasıdır. Otonom ve bağlantılı araçlar mobilite eko sisteminin önemli bir parçası olarak önümüzdeki dönemde hayatımızın içinde daha fazla yer alacak. Günümüzde A noktasından B noktasına gitmek için kullanılan ama önemli ölçüde zaman kaybı yaşatan otomobil, yakın gelecekte yapay zeka destekli ileri bir sürüş güvenliği sunarak, üçüncü bir yaşam alanı haline dönüşecek. Bu yeni yaşam alanıyla beraber onun yaratacağı ekosistem, 2035 yılına gelindiğinde otomotiv endüstrisinde ortaya çıkan kârdan alınan payların oranlarını da hızla değiştirecek. Sektördeki rekabetin temelinde, bu üçüncü yaşam alanının paylaşılması var. Bugün asıl işleri mobilite olmayan küresel dijital şirketleri bu pastadan pay almak için ciddi yatırımlar yapıyorlar. Önümüzdeki dönemde sadece otomotiv üreticileri değil, küresel çapta büyük dijital şirketlerin yatırımlarını da konuşacağız. Yakın gelecekte otomotiv ekosistemi, teknoloji devleri ve otomotiv üreticilerinin birleşimiyle çok farklı bir yere doğru evrilmiş olacak. Teknoloji alanındaki dönüşüm, sosyal alanı da ister istemez tetikleyip akıllı şehirlerle beraber şehircilik mevzuatında da ciddi değişikliklere neden olacak. Akıllı şehirleri, akıllı ve otonom araç park sistemlerini, akıllı ve bireysel ulaşımla bütünleşmiş toplu ulaşım sistemlerini, paylaşımlı ulaşım sistemlerini önümüzdeki yıllarda çok daha fazla duyar hale geleceğiz.
Bu gelişmeleri sadece haberlerde veya televizyonlarda görmekle kalmayıp, aynı zamanda kullanmaya da başlayacağız. Bütün bu gelişmelerin hızlıca hayata geçmesini sağlayan son mega trend ise ülkelerin çevre politikaları ve korumacı yaklaşımları. Peki, bunu önemseyen ülkeler hangileri ve nasıl yapıyor diye baktığımızda ise, en sistemli, en derinden ve en sessiz yapan ülke olarak Çin çıkıyor karşımıza. Paylaşım ekonomisi ise son 5 yılda oldukça yaygınlaştı ve hatta birçok endüstrinin ışık hızıyla dönüşmesine sebep oldu. Bununla birlikte paylaşım ekonomisi, kaynakların verimli kullanılması yoluyla değer yaratılması fikrine dayanmaktadır ve yapısındaki bölümlendirme ile varlık yoğunluğu sebebiyle, özellikle otomotiv sektörünü ve taşımacılık hizmetlerini yakından ilgilendirmektedir. Kullan bırak otomobiller gibi, kamyon ve otobüs gibi araçlar da gerek bireysel gerek şirketler tarafından ortak ticari amaçlarla kullanılabilir. Böylelikle, sahiplik için kullanılacak kaynakları başka alanlarda ve farklı yatırımlar için değerlendirmek söz konusu olacaktır. Özellikle araç paylaşım modelinin yakın zamanda dünya çapında daha da yaygınlaşacağını ve yeni nesil kullanıcıların bu alana yönleneceğini düşünüyoruz. Bizim IONIQ 5 kullanılarak geliştirilen bir Robotaxi projemiz var. Şu an gelişim aşamasında ve dünyanın birçok noktasında testleri gerçekleştiriliyor. Araç paylaşımında bu tip teknolojilerin insanoğluna önemli çözümler sunacağını düşünüyoruz.
Son olarak sektörün 2024 yılı beklentilerini ve öngörülerini okuyucularımızla paylaşır mısınız?
2023 yılı, satışlarda rekorların kırıldığı ve aynı zamanda oluşan taleplere de cevap vermenin zor olduğu bir yıldı. 2024 yılında ise daha farklı senaryoların yaşanacağını öngörüyoruz. Özellikle Mart ayındaki seçimlerin ve para piyasalarındaki olası değişikliklerin otomotiv sektörünü etkileyeceğini tahmin ediyoruz. Faizler ve krediye ulaşmaktaki zorluklar kadar siyasi ve ekonomik gelişmeler de otomotiv sektörünün dinamiklerini değiştirebilir. Bu öngörülerimizden yola çıkarak; 2024 yılında gerçekleşmesi muhtemel toplam satış adetini 875.000 olarak tahmin ediyoruz.
Ancak, her ne kadar toplam pazarda bir daralma eğilimi öngörsek de elektrikli otomobillerin satışlarındaki artışın devam edeceğini düşünüyoruz. Ayrıca, pazarda yer alacak yeni hibrit modellerle de çeşitlilik anlamında tüketicilere daha farklı seçenekler de sunulmuş olacak.
Biz de Hyundai olarak, 2024 yılında satışlarımızı artırarak pazardan daha yüksek bir pay almayı hedefliyoruz. Mevcut güçlü ürün gamımıza eklenecek yeni modeller ile birlikte satışlarda daha da iddialı bir konuma geleceğiz. Ayrıca, Kona Elektrik’in yanı sıra IONIQ 5 ve IONIQ 6 olmak üzere 3 farklı elektrikli modelimizle 2024’te daha etkin bir rol almayı ve büyüyen elektrikli araç pazarında payımızı çok daha yukarı çıkarmayı planlıyoruz.