Dr. Mahfi Eğilmez
Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi
Salgın sonrası dünya ve Türkiye
“IMF’nin 2020 tahminleri gerçekleşirse Türkiye 2013’te ulaştığı 950 milyar dolarlık GSYH ve 12 bin 480 dolarlık kişi başına gelirden 650 milyar dolarlık GSYH ve 7 bin 715 dolarlık kişi başına gelir düzeyine gerilemiş olacak. Bu da yedi yılda, üçte bir oranında gelir kaybı anlamına gelecek. Türkiye ile ilgili gerçekleşmeleri bir noktaya kadar diğer ülkelerde olacağı gibi salgının seyri belirleyecek.”
Dünyanın Ekonomik Görünümü
Covid – 19 salgınıyla birlikte her alanda pek çok şey değişti. Bu değişikliklerden en fazla nasibini alan da ekonomik görünüm oldu. IMF’nin 189 üye ülkeyi kapsayan son tahminleri yeni yayınlayan Dünyanın Ekonomik Görünümü (World Economic Outlook) raporunda yer alıyor. Burada kullandığım tabloların tamamını, bu rapordan derleyerek aldım. Aşağıdaki tablo küresel ekonominin genel görünümünü sergiliyor.
|
2020 (GSYH Payı SAGP)
|
Sayı
|
GSYH Payı (%)
|
İhracat Payı (%)
|
Nüfus Payı (%)
|
|
Toplam Ekonomi
|
195
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
|
Gelişmiş Ekonomiler
|
39
|
43,1
|
63,0
|
14,1
|
|
ABD
|
|
15,9
|
10,3
|
4,3
|
|
Euro Bölgesi
|
19
|
12,5
|
26,3
|
4,5
|
|
Japonya
|
|
4,1
|
3,7
|
1,7
|
|
Gelişen Ekonomiler
|
156
|
56,9
|
37,0
|
85,9
|
|
Çin
|
|
17,4
|
10,8
|
18,5
|
|
Hindistan
|
|
7,1
|
2,2
|
18,1
|
|
Rusya
|
|
3,1
|
2,0
|
1,9
|
|
Brezilya
|
|
2,4
|
1,1
|
2,8
|
|
Türkiye
|
|
1,7
|
1,0
|
1,1
|
Satın alma gücü paritesine göre değerlendirildiğinde Çin, ABD’den daha yüksek bir GSYH’ye sahip olduğu için dünya GSYH’sindeki payı daha yüksek görünüyor. Çin aynı zamanda dünyanın en kalabalık ülkesi. Bununla birlikte Hindistan hızla Çin’e yaklaşıyor. Euro Bölgesi ise küresel ihracatta en yüksek paya sahip bulunuyor. Tablo, dünyada gelir paylaşımının ciddi biçimde bozuk olduğunu anlatıyor: Dünya nüfusunun yüzde 14,1’ini barındıran 39 gelişmiş dünya gelirinin yüzde 43,1’ini, nüfusun yüzde 85,9’unu barındıran 156 gelişmekte olan ülke dünya gelirinin yüzde 56,9’unu elde ediyor. Türkiye bu değerlendirmede dünya nüfusundaki yüzde 1,1’lik payıyla dünya gelirinden yüzde 1,7, dünya toplam ihracatından yüzde 1 pay alıyor.
Bu yıl küresel sistemde birçok şey gibi beklentiler de alt üst oldu. Dünyanın dört büyük ekonomisinde büyüme performansında ciddi kırılmalar bekleniyor. Aşağıdaki tablo dört büyük ekonomiyi, üç önemli makro gösterge açısından ele alıyor.
|
2020
|
Büyüme
|
Enflasyon
|
Cari Denge
|
|
ABD
|
-5,8
|
2,1
|
-2,1
|
|
Euro Bölgesi
|
-4,3
|
0,1
|
1,9
|
|
Çin
|
1,9
|
1,4
|
1,3
|
|
Japonya
|
-5,3
|
-0,6
|
2,9
|
|
2021
|
Büyüme
|
Enflasyon
|
Cari Denge
|
|
ABD
|
3,9
|
2,2
|
-2,1
|
|
Euro Bölgesi
|
3,1
|
1,1
|
2,4
|
|
Çin
|
8,2
|
2,5
|
0,7
|
|
Japonya
|
2,3
|
0,7
|
3,2
|
Çin dışında bütün büyük ekonomiler için 2020’de küçülme bekleniyor. Çin açısından yüzde 1,9’luk bir büyüme de aslında küçülmeye yakın bir oran. IMF, 2021’de dört büyük ekonominin V tipi bir çıkışla büyümeye geri döneceklerini tahmin ediyor. 2021’de böyle V tipi bir geri dönüşün sergilenmesi bugünkü görünümle pek kolay değil gibi. IMF, biraz da moral vermek için tahminleri iyimser tutmuş görünüyor.
Türkiye Tahminleri
IMF’nin 2020 ve 2021 tahminlerini Orta vadeli Program (YEP) tahminleriyle karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda sunuyorum. Kur tahminlerini tablodaki verilerden hareketle ben hesapladım.
| |
IMF
|
IMF
|
YEP
|
YEP
|
|
Türkiye
|
2020
|
2021
|
2020
|
2021
|
|
GSYH (Milyar TL)
|
4.490
|
4.993
|
4.851
|
5.644
|
|
GSYH (Milyar USD)
|
650
|
652
|
702
|
735
|
|
Ortalama Kur (USD/TL)
|
6,91
|
7,66
|
6,91
|
7,68
|
|
Yılsonu Kur (USD/TL)
|
7,86
|
7,46
|
7,87
|
7,49
|
|
Kişi Başına Gelir (USD)
|
7.715
|
7.659
|
8.381
|
8.661
|
|
Büyüme (%)
|
-5,0
|
5,0
|
0,3
|
5,8
|
|
İşsizlik (%)
|
14,6
|
12,4
|
13,8
|
12,9
|
|
Enflasyon (%)
|
12,0
|
12,0
|
10,5
|
8,0
|
|
Cari Denge / GSYH (%)
|
-3,7
|
-0,9
|
-3,5
|
-1,9
|
|
Bütçe Dengesi/GSYH (%)
|
-5,6(1)
|
-7,9(1)
|
-4,9
|
-4,3
|
(1) Net lending/borrowing oranı
IMF, 2020 için yüzde 5 küçülmeye karşılık 2021’de yüzde 5 büyüme öngörüyor. Bu tam anlamıyla V tipi bir çıkış demektir. Bu çarpıcı çıkışa karşılık kişi başına gelir dolar cinsinden düşüyor. YEP tahminleri çok daha iyimser. IMF tahminlerine göre kişi başına gelir 8 bin doların altına düşer ve 2021’de biraz daha gerilerken YEP, kişi başına gelirin 8 bin doların üzerinde kalacağı ve 2021’de de artacağını tahmin ediyor.
Eğer IMF’nin 2020 tahminleri gerçekleşirse Türkiye 2013’te ulaştığı 950 milyar dolarlık GSYH ve 12 bin 480 dolarlık kişi başına gelirden 650 milyar dolarlık GSYH ve 7 bin 715 dolarlık kişi başına gelir düzeyine gerilemiş olacak. Bu da yedi yılda, üçte bir oranında gelir kaybı anlamına gelecek.
Türkiye ile ilgili gerçekleşmeleri bir noktaya kadar diğer ülkelerde olacağı gibi salgının seyri belirleyecek. Buna ek olarak Türkiye için risklerin ne yönde gelişeceği de büyük ölçüde etkili olacak.
Makalenin tamamına ulaşmak için tıklayınız >