Ulaş Ceylanlı

Şirket Ortağı, Vergi Hizmetleri

PwC Türkiye

SON DÖNEMDE YAPILAN VERGİ DÜZENLEMELERİNE HIZLI BİR BAKIŞ

2019’un son günlerinden bu yana mükelleflerin işlemlerini yakından ilgilendiren pek çok mevzuat değişikliği yaşandı.  Bunlar arasında; binek araçlarla ilgili gider kısıtlaması, kambiyo işlemlerinde uygulanan BSMV oranının binde 2'den yüzde 1'e çıkarılması, Gelir Vergisi Kanunu’nda değişiklikler ve salgın nedeniyle otomotiv sektöründe mücbir sebep uygulamaları sayılabilir.

2019’un son günlerinden bu yana gerek mali gerekse vergi konularında mükelleflerin işlemlerini yakından ilgilendiren pek çok mevzuat değişikliği yaşadık.

7 Aralık 2019 yürürlüğe giren 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile önemli bir kısmı 2020’den itibaren geçerli olacak yeni vergi uygulamaları ve kısıtlamalar yürürlüğe girdi. Kanun’un uygulama esaslarını açıklayan 311 Seri Numaralı Gelir Vergisi Tebliği’nin 27 Mayıs 2020’de yayınlanmasıyla düzenlemeler nihai şeklini aldı.

Söz konusu düzenlemeleri yoğun bir şekilde tartıştığımız Aralık 2019’da önce Çin’de başlayan ve sonrasında tüm dünyaya yayılan Covid-19 salgını Mart 2020’den itibaren ülkemizde de etkisi göstermeye başladı. Covid-19 salgını toplumsal hayatla birlikte ekonomik aktiviteyi de oldukça derinden etkiledi. Üretimde yaşanan düşüş, kapanan fabrikalar, daralan talep ve işsizliğin artması yönündeki yüksek beklenti sadece belirli bir ülkenin, şirketin veya sektörün çözüm aradığı problemler olmadı; neredeyse tüm dünyanın çözüm aradığı sorunlar haline geldi.

Ülkemizde de salgın nedeniyle yavaşlayan ekonomik aktivitenin hafifletilmesi maksadıyla mükelleflerin vergi sorumluluklarını yerine getirmeleri ve nakit akışlarında kolaylık sağlamaları amacıyla mücbir sebep uygulamasının hayata geçirilmesi gibi birtakım düzenlemeler yapıldı.

Dilerseniz söz konusu düzenlemeleri sırasıyla tekrar hatırlayalım.

Binek araçlarla ilgili gider kısıtlaması

7194 sayılı Kanun ile 1 Ocak 2020’den itibaren geçerli olmak üzere, binek araçlarla ilgili giderlerin gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirim konusu yapılması hususunda kısıtlamalar yürürlüğe girdi.

Öncelikle belirtmek gerekirse; binek otomobil ifadesinden Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 pozisyonundaki motorlu taşıtlar anlaşılması gerekmektedir.

– Kira kısıtlaması

Kiralanan binek otomobillerin her birine ilişkin kira giderlerinin kazanç tespitinde dikkate alınabilecek tutar KDV hariç aylık 5 bin 500 TL ile sınırlandırılmaktadır (5 bin 500 TL’yi aşan tutar kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabul edilecektir). Sınırı aşan kira bedeline isabet eden KDV’nin de indirim konusu yapılmayıp kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Tebliğ’de günlük binek otomobil kiralamalarında açıklama yapılmıştır. Tebliğ’e göre kiralama giderlerine ilişkin günlük gider kısıtlamasının uygulanmasında, kiralamanın yapıldığı tarihte gider olarak dikkate alınabilecek aylık azami kiralama giderinin o ayın gün sayısına bölünmesiyle elde edilecek tutar dikkate alınacaktır (2020 yılı için günlük kira bedeli 183,33 TL).

– Yüzde 70 gider kısıtlaması

Aktife kayıtlı ya da kiralama yoluyla edinilen binek otomobillere ilişkin giderlerin kazanç tespitinde dikkate alınabilecek kısmı gider toplamının yüzde 70 ile sınırlandırılmaktadır (yüzde 30 kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabul edilecektir). 

Kapsamda olan giderler; kredi faiz giderleri, sigorta giderleri, akaryakıt giderleri, köprü ve otoyol geçiş giderleri, bakım ve onarım giderleri ile otopark giderleri olarak örnek gösterilebilir. Binek araçlar için ödenen motorlu taşıtlar vergisi ilgili mevzuat hükümlerince hâlihazırda indirim konusu yapılamadığı için gider kısıtlamasının kapsamında değerlendirilmemelidir.

Gider kaydedilmesi mümkün olmayan yüzde 30 oranındaki gider için yüklenen KDV’nin de indirim konusu yapılmayıp, kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması gerekmektedir.

1 Ocak 2020’den önce iktisap edilen veya kiralanan binek otomobillere ilişkin Kanun’un yürürlük tarihinden sonrasına tekabül eden giderleri için de yüzde 70’lik gider kısıtlaması söz konusu olacaktır.

Binek araçlarla ilgili bir diğer kısıtlama ise; binek otomobillerinin iktisabında ödenen ÖTV ve KDV toplamının gider kaydedilebilecek kısmı 140 bin TL ile sınırlandırılmasıdır (140 bin TL’yi aşan tutarlar kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabul edilecektir).

–  Amortisman kısıtlaması

ÖTV ve KDV hariç ilk iktisap bedeli 160 bin TL, vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde ise amortismana tabi toplam tutarı 300 bin TL’yi aşan binek otomobillerin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gider olarak dikkate alınabilecektir (160 bin TL veya 300 bin TL’yi aşan tutarlar kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilecek). Amortisman gider kısıtlaması 7 Aralık 2019 öncesinde iktisap edilen araçlar için uygulanmayacaktır.

7 Aralık -31 Aralık 2019 arasında iktisap edilen araçların amortisman gider kısıtlaması konusunda dikkat edilmesi gereken özellikli hususlar bulunmaktadır. Söz konusu araçlar için 2019 yılında herhangi bir gider kısıtlaması söz konusu olmayacaktır. Bununla birlikte, 2020 ve sonrası yıllarda yukarıda belirtilen amortisman gider kısıtlaması limitleri 135 bin TL veya 250 bin TL olarak uygulanacaktır.

Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikler

7194 sayılı Kanun yeni gelir vergisi dilimi, gelir vergisi beyannamesi vermesi gereken mükellef grubunun genişlemesi gibi önemli düzenlemeleri barındırmaktadır.

Yeni gelir vergisi dilimi

2006’ya kadar kademeli olarak yüzde 35’e kadar düşürülen en yüksek gelir vergisi dilimi, 500 bin TL üzeri gelirlere uygulanmak üzere yüzde 40’a yükseltildi. Yeni gelir vergisi dilimi ücret geliri elde eden kişiler için 1 Ocak 2020’den itibaren uygulanması kararlaştırıldı (ücret dışındaki gelirler için 1 Ocak 2019). Yeniden değerleme oranı ile yapılan artış neticesinde 2020 yılı itibariyle 600.000 TL’yi aşan ücret gelirlerinin yüzde 40 oranında vergilendirilmesi gerekmektedir.

Beyanname verme zorunluluğu

Kanun’un getirdiği önemli değişikliklerden birisi de 600 bin TL üzeri ücret geliri elde eden çalışanlara beyanname verme zorunluluğu getirilmesidir. 2020’ye kadar işveren değişikliği gibi işveren değişikliği gibi istisnai durumlar haricinde ücretli çalışanların gelir vergisi verme zorunluluğu bulunmamaktaydı. Yapılan düzenleme ile gelir vergisi matrahı 600 bin TL’yi aşan ücretlilerin yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekmektedir. Bu kapsamda verilecek ilk beyanname 2020 yılı kazançlarının beyan edileceği 31 Mart 2021’e kadar verilecek olan 2020 dönemi yıllık gelir vergisi beyannamesidir.

Beyanname verme zorunluluğu her zaman ilave gelir vergisi ödemesi anlamına gelmeyebilir. Ücretli çalışanların normalde ücret bordrolarında indirim konusu yapamadıkları birtakım harcamaların gelir vergisi beyannamesinde indirim olarak dikkate almaları, yıl içerisinde kesinti yoluyla ödenen gelir vergisinin bir kısmını iade almaları anlamına gelebilir. Kanuni limitlere dikkat etmek şartıyla hayat / sigorta primleri (bordroda indirim konusu yapılmayan), eğitim-sağlık harcamaları ile çeşitli bağış ve yardımların gelir vergisi matrahından indirim konusu yapılması gelir vergisi iadesine neden olabilir. İndirim konusu yapılabilecek harcamaların vergi uzmanları ile birlikte değerlendirilmesinde ve indirim konusu yapılabilecek harcamalarla ilgili ispatlayıcı belgelerin şimdiden hazırlanmasında fayda bulunmaktadır.

Kambiyo İşlemlerinde Uygulanan BSMV Oranının Binde 2'den Yüzde 1'e Çıkarılması

Türkiye’deki kişilerin bankalardan ve döviz bürolarından yaptığı kambiyo (döviz) alımları 17 Haziran 2019’da binde 1 oranında BSMV’ye tabi olmuştur.

Binde 1 oranındaki söz konusu oran 7194 sayılı Kanun ile önce binde 2’ye ve 24 Mayıs 2020’de ise yüzde 1’e çıkarılmıştır. Ayrıca, bankalardan yapılan altın alımları da kambiyo işlemi kapsamına sokulmuş ve aynı oranda BSMV’ye tabi tutulmuştur.

Cumhurbaşkanının söz konusu oranı herhangi bir Kanun değişikliği olmaksızın yüzde 2’ye yükseltme yetkisi bulunmaktadır.

Uygulamanın istisnaları da bulunmakta; Sanayi Sicil Belgesine haiz imalatçılar ile İhracatçı Birliklerine üye olan ihracatçı firmaların kambiyo alımları BSMV uygulamasının dışında tutulmuştur.

Covid-19 salgını nedeniyle otomotiv sektöründe mücbir sebep uygulamaları

Covid-19 salgınından etkilenen aralarında otomotiv sektörünün de olduğu 16 sektörde yer alan mükellefler mücbir sebep uygulamasının kapsamında alındı. Mücbir sebep uygulaması ile vergi ödevlerinin yerine getirilmesi ertelendi, mükelleflerin nakit akışını desteklemek maksadıyla kapsamda olan vergi / prim ödemelerine erteleme getirildi. Mücbir sebep kapsamındaki mükelleflerin Mart – Mayıs 2020 dönemi vergi takvimi aşağıdaki gibidir: