Gelişen teknoloji, geleceği hazırlıyor
Prof. Dr. Orhan B. Alankuş
Okan Üniversitesi Otomotiv Mühendisliği Öğretim Üyesi ve ARPROGED (TTO) Koordinatörü
SPOT:
“Geleceğin ulaşım vizyonu sürdürülebilirlik, dijitalizasyon, güvenli, emniyetli ve esnek sistemler ile hizmetler etrafında kurgulanıyor.”
Teknolojinin çok hızlı gelişmekte ve değişmekte olduğunu ve otomotiv sektörünün hızla bu değişime ayak uydurması gerektiğini son yıllarda oldukça sık duyuyoruz. Ama teknoloji gerçekten hızlı mı değişiyor? Aslında hayır, geleceğin vizyonu oluşturuluyor ve teknoloji gelişimi bu vizyonun gerçekleşmesi için planlanıyor. Siz bu çalışmanın içinde değilseniz, teknoloji hızlı değişiyor sanabilirsiniz, aslında hızlı değil, planlı bir şekilde gelişiyor ve değişiyor. Abraham Lincoln ve Peter Drucker’a atfedilen “Geleceği tahmin etmenin en iyi yolu onu yaratmaktır” sözü tam anlamıyla uygulanıyor.
Bilindiği gibi Avrupa’da otomotiv sektörü ile ilgili birçok teknoloji platformu var. ERTRAC (The European Road Transport Research Advisory Council), EPoSS (European Technology Platform on Smart Systems Integration), ETIP SNET (European Technology and Innovation Platform, Smart Networks for Energy Transition) ve ALICE (Alliance for Logistics Innovation Through Colloboration in Europe) ayrı ayrı 2050 yılında ulaşım için bir vizyon hazırladılar. Bu vizyona paralel olarak teknoloji ihtiyaçları ve gelişimi planlanmakta, yeni Avrupa Araştırma Çerçeve Program (FP9) çağrıları için öneriler hazırlanmakta. Avrupa Otomotiv Ana Üreticileri Araştırma Grubu (EUCAR) ve Avrupa Otomotiv Tedarikçileri Derneği (CLEPA) bu vizyonları yakında takip etmekte ve gerekli desteği vermekteler.
Ulaşım 2050 Vizyonu
ERTRAC 2050 vizyonunu 5 ana hedef üzerine kurmakta,
- İnsanlar ve yük taşıma için kesintisiz hareketlilik
- Ulaşımda %100 yenilenebilir enerji
- Şehirlerde sıfır, kırsal alanda ihmal edilebilir emisyon
- Sıfıra yakın kaza ve yaralanma
- İnovasyon, üretim ve hizmetlerde lider Avrupa
Bu hedefler sürdürülebilirlik, dijitalizasyon, güvenli, emniyetli ve esnek sistemler ve hizmetler etrafında kurgulanıyor.
EPoSS bu hedeflere ulaşmak için en üst seviyede otonom ve haberleşen araçların ve ilgili sensörlerin etkin kullanımını, enerji ve veri sistemleri ile bağlantılı olması gerektiğini vurgulamakta.
ETIP-SNET ise sistemlerin sistemi altyapısının 2050’de tamamen çalışıyor olacağını, akıllı şehirlerin, araçların, kesintisiz ulaşımın, iş yerlerinin, sağlık birimlerinin, insanların ve evlerin birbirine bağlı olarak enerji verimliliğini en iyi seviyede sağlayacağını, hayat kalitesini artıracağını belirtmekte. Otomotiv değer zincirinin tüm sistemlere entegre olarak çok farklılaşacağı ve büyüyeceği öngörülmekte.
İşte bu vizyonlara paralel olarak 2021-2027 yıllarını içerecek yeni Araştırma Çerçeve Programı “Horizon Europe” konuları ve hedefleri hazırlanmakta. ERTRAC yine 2050 vizyonuna paralel olarak önümüzdeki 6 yıl içinde hangi araştırma konularına odaklanılması gerektiğini içeren bir rapor hazırladı. İşte gelecek bu şekilde kuruluyor. Ülke olarak bu vizyonun içinde olur, geliştirilmesinde öncüler arasında yer alabilirsek, o zaman teknolojiyi kurgulayanlardan birisi oluruz ve teknolojinin aslında hızlı gelişmediğini bilir ve geliştirilmesinde yer alıyor oluruz.
Dokuzuncu Avrupa Araştırma Çerçeve Programı (Ufuk Avrupa)
“Ufuk Avrupa”nın ana hedefleri, iklim değişikliği ile mücadele, Birleşmiş Milletlerin 17 Sürdürülebilir Gelişim İlkesi’ne ulaşmada destek olmak ve Avrupa’nın rekabetçilik seviyesini artırmak olarak belirlenmiştir. Bu hedeflere ulaşmak için üç ana sütun ve kapsayıcı bir alan tespit edildi. Üç ana sütun, ileri bilim, küresel sorunlar ve endüstriyel rekabetçilik araştırmaları, açık inovasyon konuları olarak, kapsayıcı alan da “Avrupa Araştırma Alanını Güçlendirmek” için mükemmeliyetin paylaşılması ve Avrupa araştırma ve inovasyon kapasitesinin geliştirilmesi olarak ele alınmıştır.
ERTRAC ise araştırma alanlarını 2050 vizyonuna paralel olarak aşağıdaki şekilde tespit etmekte ve her bir alan için 2050 vizyonu altında ayrı araştırma alanları önermektedir.
- Yerleşim bölgelerinde insanlar ve yük taşıma için kesintisiz hareketlilik
- Çevresel sürdürülebilirlik: Enerji ve kaynak verimliliği, hava kalitesi
- Verimli, sorunsuz ve esnek bir ulaşım sistemi
- Bağlantılı ve otonom ulaşım
- Emniyetli ve güvenli ulaşım ve sistemler
- Avrupa’nın inovasyon, ürün ve hizmetlerde liderliği
Haberleşen ve bağlı araçlar konusunda 5G uygulamaları Ufuk 2020 Programı’nda ele alındı ve bu alanda birçok uygulama ve proje geliştirildi. 2019 yılından itibaren 5G teknolojisi bazı ülkelerde kullanıma girecek. 4G’ye göre 100 misline yakın bir hızla 5G iletişim çağında önemli değişiklikler gerçekleştirecek yeni hizmetler ortaya çıkartacak. Ama dünya şimdi 6G için çalışmaya başlıyor.
Yeni İletişim Teknolojisi 6G
Teknoloji öncüleri öncelikle 6G’den müşterilerin ve olası kullanıcıların neler istediğini tespit etmeye çalışmakta ve bir vizyon oluşturmakta.
Ultra az enerji harcayan sistemler (Çok uzun pil süresi), 5G’ye göre elli misli hız, esnek hız ve ultra küçük gecikme süresine kadar çıkabilecek sistemler. Geniş data ulaşım ve analiz imkanları ile 6G kablosuz iletişim sistemlerini ortadan kaldıracak, tamamen açık optik iletişim sistemleri kullanılıyor olacak. Pil şarj sistemleri uzaktan güneş enerji modülleri ile hızlı bir şekilde yapılabilecek. Nesnelerin interneti, yapay zekâ algoritmaları hız kazanacak. 6G’nin 2026 yılında devreye girmesi bekleniyor.
Peki “Akıllı ve Çevreci Araçlar” konusunda özelleşen ve bu alanda bir mükemmeliyet merkezi ve kümeler (www.e-hike.net; www.e-hikelink.org) kuran Okan Üniversitesi bu yenilikçi çalışmalara nasıl entegre oluyor?
Okan Üniversitesi, Ulaştırma Teknolojileri ve Akıllı Otomotiv Sistemleri Araştırma ve Uygulama Merkezi (UTAS)
Okan Üniversitesi Mühendislik Fakültesinde Prof. Dr. Nejat Tuncay’ın başkanlığında 2009 yılında UTAS kuruldu. Ülkemizin ilk otonom aracı geliştirildi. Yine ilk haberleşen araç projesinde yer alındı. Ülkemizin ilk “Akıllı Ulaşım Stratejisi” çıkartıldı. İstanbul Kalkınma Ajansı desteği ve TESID, YASAD ve TAYSAD ortaklığı ile “Yenilikçi ve Sürdürülebilir Elektrikli ve HIbrid Araç Teknolojileri Geliştirme ve Kümelenme Merkezi” (e-Hike) ve “Yenilikçi Akıllı ve Haberleşen Araç Teknolojileri Geliştirme ve Kümelenme Merkezi” kuruldu. Okan Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi (ARPROGED) Stratejisine paralel olarak ERTICO ve EGVIA’ya üye olundu. Böylece Avrupa’nın “Akıllı ve Çevreci Araçlar” hakkındaki araştırma stratejisi yakından takip edilmeye başlandı ve HORIZON 2020 projelerine aktif katılım sağlandı. Avrupa’daki otomotiv kümeleri ile ortak proje başvuruları yapıldı. Haberleşen araçlar ve enerji optimizasyonu ile ilgili bir HORIZON 2020 projesi yürütülmekte. Avrupa’daki önemli mükemmeliyet merkezleri ile bir proje başvurusu yapıldı. İleri seviyede otonom araç geliştirmek için bir TÜBITAK projesi yürütülmekte. UTAS ülkemizin otonom araç alanında en önemli merkezlerinden birisi oldu.
Diğer yandan kazanılan iki IPA II (Katılım Öncesi Mali Yardım) projeleri ile “Açık Yenilikçi Otonom Araç Geliştirme ve Test Platformu“ (OPINA) kurulmakta. Bu proje tamamlandığında tüm girişimci ve yenilikçi KOBİ’lerin otonom araç yazılımı ve sistemleri geliştirmesine aktif destek sağlanıyor olacak ve bu merkez Avrupa’nın da önemli merkezlerinden birisi haline gelecek.
Böylece UTAS, bir yandan güncel teknolojileri yakalarken diğer yandan “Ufuk Avrupa” programı kapsamındaki yeni hedefler üzerinde de çalışmalar yürütecek ve güncel teknolojilerin ötesine geçecek. Elbette tüm bunların ülkemizdeki ilgili kuruluşlar, akademisyenler ve girişimciler ile birlikte sinerji sağlayarak yapılması gerekecek, ancak o zaman ülkemizde “geleceği tahmin etmek yerine yaratmaya” başlıyor olacağız.
