Ulaş Ceylanlı

PwC Türkiye Otomotiv Sektörü Lideri - Şirket Ortağı

Vergi Mevzuatında 2018’de yaşanan önemli değişiklikler

Vergi Dünyası açısından önemli değişimlerin yaşandığı bir yılı geride bırakmak üzereyiz. 2018 yılı vergi indirimlerinin vergi artışlarıyla birlikte yaşandığı farklı bir yıl oldu. Yılın son ayına girmek üzere olduğumuz bugünlerde yılbaşından bu yana yaşanan gelişmeleri üç ana başlıkta sizler için derlemek istedik.

1. Otomotiv sektörüne has değişiklikler
2. Tüm kurumlar vergisi mükelleflerini etkileyen değişiklikler
3. 2019’dan beklentilerimiz

1. Otomotiv sektörüne has değişiklikler

1. Belirli motorlu taşıtlarda 31.12.2018’e kadar uygulanacak KDV ve ÖTV indirimi

31.10.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 287 Numaralı Cumhurbaşkanı Kararı ile belirli motorlu taşıtların tesliminde yılsonuna kadar geçerli olmak üzere KDV ve ÖTV indiriminin uygulanması kararlaştırıldı.

KDV İndirimi: Karar ile 8710.20, 87.02, 87.04 ve 87.05 GTIP numaralı motorlu araçların tesliminde KDV oranı %1 olarak belirlenmiştir. Düzenleme, indirimli orana tabi işlemler nedeniyle yüklenilen KDV’nin iade edilmesine olanak sağlamamaktadır.

ÖTV İndirimi: Karar ile 87.03 gümrük tarife istatistik pozisyonunda yer alan bazı motorlu taşıtların son kullanıcıya tesliminde 15 puan ÖTV indiriminin uygulanması kararlaştırılmıştır. Düzenlemenin kapsamında olan araçlar eski ve yeni ÖTV oranlarıyla aşağıdaki gibi özetlenebilir.

2. Hurda araçlara tanınan ÖTV indirimi

7103 sayılı Kanun, 31.12.2019 tarihine kadar uygulanmak üzere, belli şartları sağlayan eski araçların kayıt ve tescilden silinerek yeni araç alınması halinde kullanıcılara 10.000 TL’ye kadar ÖTV indiriminden yararlanmalarını mümkün hale getirdi. Kapsamda olan araçlar, 16 ve daha büyük yaştaki 8701.20, 87.02, 87.03, 87.04 GTIP numaraları araçladır. ÖTV indiriminden yaralanma şartı ise söz konusu araçların kayıt ve tescilden silinerek hurdaya ayrılması veya ihraç edilmesidir. Uygulanacak indirim tutarı aşağıda belirtilmiştir:

3. Elektrikli araçların motorlu taşıtlar vergisi (MTV) uygulamasının kapsamına alınması

7103 sayılı Kanun ile daha önce MTV kapsamında olmayan elektrikli araçlar uygulama kapsamında alındı. Düzenlemeyle elektrikli araçlar kwh güçlerine göre MTV listesine ilave edildi ve elektrikli araçların aynı cinsteki fosil yakıtlı araçların yüzde 25’i oranında MTV'ye tabi olması kararlaştırıldı.

4. MTV Kanunu’ndaki otobüs/minibüs kavramının değiştirilmesi

7103 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle MTV Kanunu’nda oturma sayısına göre belirlenen "minibüs/otobüs" tanımlaması değiştirilerek, düzenleme öncesinde otobüs sınıfına giren bazı araçların minibüs sınıfına alınması ve daha az MTV tahsil edilmesine olanak sağlandı.

5. Motorlu taşıt üreticilerine ÖTV iadesi uygulaması

7103 sayılı Kanun’un getirdiği bir diğer önemli düzenlemeyle 8701.20, 87.02, 87.03, 87.04, 87.11 G.T.İ.P. numaralı motorlu taşıtların üretimi sırasında kullanılan ÖTV (IV) sayılı listedeki mallar (radyo, hoparlör, monitör, navigasyon sistemi, kamera vb.) için ödenen ÖTV’nin araç imalatçısında iadesi mümkün hale geldi. Düzenleme ile, 01.04.2018 tarihinden itibaren, kullanımdan itibaren 1 yıl içerisinde iade talebinde bulunmak kaydıyla, motorlu taşıt üreticilerinin ÖTV (IV) sayılı listedeki mallar için ödedikleri ÖTV’yi iade talep etmeleri mümkün hale gelmiştir. Motorlu taşıt ticari yapan şirketlerin ÖTV (IV) sayılı liste kapsamında yaptıkları alımlar ile araçlara üretim süreçlerinden sonra bayilerde monte edilen mallar iade uygulamasının kapsamında değildir.

6. İkinci el araç ticaretinde KDV matrahının tespiti

İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerin, 01.06.2018’den itibaren, KDV mükellefi olmayan kişilerden aldıkları ve taşıt üzerinde esaslı bir değişiklik yapmadan tekrar satışa konu ettikleri taşıtların KDV matrahını özel olarak hesaplamaları mümkün hale geldi. Söz konusu işlemlerde KDV matrahının, satış bedelinden alış bedelinin düşülmesi sonrasında hesaplanan tutar olarak dikkate alınması gerektiği açıklandı. Uygulamadan yararlanabilecek mükellefler, İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında işletmesi adına yetki belgesi alan tacirlerdir.

2. Tüm mükellefleri etkileyen değişiklikler

1. Kurumlar Vergisi oranının %22’ye çıkarılması

2017 yılında Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici madde ile tüm kurumlar vergisi mükellefleri için 2018, 2019 ve 2020 yılı için kurumlar vergisi oranı 2 puan artırılarak %22’ye çıkarıldı.  

2. Vergiye uyumlu mükelleflere yüzde 5 kurumlar vergisi indirimi

6824 sayılı Kanun ile “vergiye uyumlu mükellefler” için 01.01.2018’den sonra verecekleri beyannamelerde 1 milyon TL’yi aşmamak şartıyla yüzde 5 oranında kurumlar vergisi indiriminden yararlanmaları mümkün hale geldi. Kurumlar vergisi mükellefleri (banka/finans kuruluşları hariç) uygulamadan ilk kez Nisan 2018 döneminde düzenledikleri 2017’ye ait Kurumlar Vergisi beyannamelerinde yararlandı. Mükelleflerin uygulamadan Nisan 2019 döneminde verecekleri 2018 Kurumlar Vergisi beyannamelerinden de yararlanabilmeleri için bazı şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar:

• 2016, 2017 ve 2018 yıllarına ait tüm vergi beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde verilmiş ve tahakkuk eden vergilerin kanuni süresi içerisinde ödenmiş olması,
• 2016, 2017 ve 2018 yıllarında herhangi bir vergi tarhiyatı olmaması. Bir tarhiyat varsa; bu tarhiyatın mahkeme kararı ile kaldırılması, uzlaşma veya düzeltme hükümlerinden yararlanılması,
• Beyannamenin verildiği tarih itibarıyla 1.000 TL'nin üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması.

3. 2017-2018 yıllarında teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilen yatırım harcamaları için sağlanan ilave teşvik unsurlarını

22.02.2017 tarihinde yayınlanan 2017/9917 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla teşvik belgesi kapsamında imalat sektöründe yapılan yatırımlara ilave teşvik unsurları tanındı. Yatırımlara sağlanan 15 puanlık ilave yatırıma katkı tutarı, yatırım döneminde diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca %100 oranında indirimli kurumlar vergisi uygulaması ve bina harcamalarına KDV iadesi imalat sektöründe faaliyet gösteren üretici şirketler için memnuniyet oluşturan düzenlemeler oldu. 2017 yılının son günlerinde yapılan düzenlemelerle de ilave teşvik uygulamalarına 2018 yılında da devam edilmesi kararlaştırıldı.

4.  İki kat amortisman uygulaması

7103 sayılı Kanun ile, 01.05.2018-31.12.2019 tarihleri arasında yapılan alımlarla sınırlı olmak üzere bazı makine ve ekipman alımların Mali İdare tarafından belirlenmiş faydalı ömürlerinin yarısı kadar sürede amortisman yoluyla gider kaydedilmesine olanak sağlandı. Seçimlik olan bu hak, mükelleflere daha kısa sürede makine ekipman yatırımlarını amorti etme imkanı sağladı. Uygulamadan yararlanma şartı, makine ve ekipmanın imalat faaliyetlerinde ya da Ar-Ge ve Tasarım faaliyetlerinde kullanılmasıdır. Uygulamadan yararlanabilecek makine ekipmanların yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan bir alım olması veya 2018/11674 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile açıklanan listede belirtilmesi gerekmektedir.

5. KDV indiriminde takvim yılı sınırı uzatılmıştır

7104 sayılı Kanun, KDV indiriminin, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği yılı izleyen yılın sonuna kadar yapılabilmesine olanak sağlamıştır. 01.01.2019’dan itibaren geçerli olacak düzenlemeyle bir önceki mali yılla ilgili olan işlemlerle ilgili olarak yurtiçindeki mal ve hizmet tedarikçilerine ödenen KDV’nin indirimi mümkün hale geldi. Mal ve hizmet faturalarının zamanında düzenlenmesi ve KDV’nin indirim konusu yapılması yılsonu kapanışlarının en kritik konusuydu. Bu düzenlemeyle KDV’nin bir sonraki yılda indirim konusu yapılmasına olanak sağlandı.

3. 2019’dan beklentilerimiz

Hazine ve Maliye Bakanı Sayın Berat Albayrak’ın 20 Eylül 2018’de açıkladığı Yeni Ekonomi Programı (YEP), 2019’daki beklentilerimizi şekillendiren bazı önemli hususlara değinmekte. YEP’e göre 2019 bütçesinde harcamalarda tasarruf ve tedbir ön plana çıkıyor: 60 milyar TL harcama tasarrufu (yüzde 52 yatırım, yüzde 23 teşvik, yüzde 17 sosyal güvenlik, yüzde 4 mal ve hizmet, yüzde 4 diğer) olmak üzere 16 milyar gelir artırıcı tedbir tahmin ediliyor. Tasarruf gerçekleştirmek maksadıyla nakdi ve vergisel teşviklerin gözden geçirilmesi amaçlanıyor. Bu açıklamalardan 2017 ve 2018’de uygulanan ilave yatırım teşvik uygulamalarının 2019’da uygulanmayabileceği şeklinde bir çıkarımda bulunmanın mümkün olduğunu düşünüyoruz. Vergi, prim ve diğer kamu alacaklarına ilişkin yapılandırmaya gidilmemesinin açıklanması ve vergi tabanını genişletecek önlemlerin uygulanması ise YEP’te öne çıkan diğer önemli hususlar.

Murat Kutlu

PwC Türkiye Direktörü

2018’de gümrük ve dış ticaret mevzuat değişikliklerinde önemli kilometre taşları

PwC Türkiye Direktörü Murat Kutlu, gümrük ve dış ticaret mevzuatı açısından yaşanan güncel gelişmeleri ODD Dergi için değerlendirdi. Kutlu, ilave gümrük vergisinin ve ek mali yükümlülüklerin kapsamının genişletilmesinin vergi yükünü artırdığını ve bürokratik açıdan da işleyişi zorlaştırdığını belirtiyor.

2018 yılını gümrük ve dış ticaret mevzuatı açısından değerlendirdiğimizde pek çok üründe yeni bazı vergi ve mali yükümlülüklerin yürürlüğe girdiği bir yıl oldu, diyebiliriz. Ancak dünya genelinde ticarette liberal politikaların yerini korumacı politikalara bıraktığı bir dönem yaşadığımızı göz önüne aldığımızda, Türkiye’deki bu gelişmeler sürpriz sayılmaz.

Bu kapsamda ilk başta dikkat çeken uygulamalar ilave gümrük vergisi (İGV) ve ek mali yükümlülük (EMY) olarak karşımıza çıkıyor. Her ne kadar İGV ve EMY çok daha önce hayatımıza girmiş olsa da, gerek kapsamının genişletilmesi, gerekse Avrupa Birliği’nden (AB) ithal edilen serbest dolaşımdaki malların dahi menşeini ispat edici belgelerin zorunlu tutulması, 2018’de ithalatçıları sadece vergi yükü anlamında değil, bürokrasi ve evrak açısından da ciddi şekilde zorlamıştır.

1. İlave Gümrük Vergisi Uygulaması

İlk olarak 2011 yılında tekstil ve hazır giyim ürünlerinde uygulamaya konulan İGV uygulamasının kapsamı takip eden yıllarda sürekli artmış olup hâlihazırda birçok ürün İGV’ne tabidir. 2018’de yeni ürünler İGV kapsamına alınmış ancak asıl değişiklik uygulamada olmuştur. Şöyle ki; daha öncesinde AB’den A.TR belgesi eşliğinde ithal edilen ürünler AB menşeli oldukları takdirde İGV’den muaf tutulurken ve çoğu üründe bu muafiyetin uygulanmasında herhangi bir menşe belgesi ibrazı zorunluluğu bulunmazken, ithalat 2017/4 sayılı Tebliğ ile söz konusu ürünlere İGV muafiyeti uygulanması ithalatta menşe belgesi ibraz edilmesi şartına bağlanmıştır. Bu amaçla kullanılabilecek belgeler menşe şahadetnamesi, tedarikçi beyanı (Uzun dönem dâhil) veya ihracatçı beyanı olup, uygulama 28.02.2018 itibari ile yürürlüğe girmiştir.

2. Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) kapsamında EMY uygulaması

Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi kapsamında AB ve Türkiye’nin uyguladığı tarifeler arasındaki farkın Türkiye aleyhine ticaret sapması yaratmasını engellemek amacıyla, GTS kapsamındaki ürünlerin AB’den ATR ile ithalinde ek mali yükümlülük uygulamasına ilişkin ilk olarak 2017/10926 sayılı Karar, sonrasında ise 2018/11799 sayılı Karar yayımlanmıştır.

İlk kararda kapsam dâhilindeki malların AB’den A.TR ile ithalinde EMY muafiyeti için beyan yeterli görülüp bir menşe belgesi ile ispatı aranmazken, uygulamaya ilişkin olarak 25.05.2018’de yayımlanan Tebliğ ile EMY muafiyeti uygulanması, yine İGV’de olduğu menşe şahadetnamesi, tedarikçi beyanı (uzun dönem tedarikçi beyanı dâhil) veya ihracatçı beyanı belgelerinden birinin ibrazına bağlanmıştır. Bu uygulama da 25.08.2018’de yürürlüğe girmiştir.

Gerek otomotiv ana sanayi gerekse yan sanayi ürünlerinin büyük kısmı bu kapsama girdiğinden, AB’den A.TR ile ithal edilen ve AB menşeli olan (ya da GTS ülkeleri dışında ülke menşeli olan) ürünlerde EMY doğmaması için yukarıda bahsi geçen menşe belgelerinden birinin ibrazı zorunlu hale gelmiştir.

3. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) menşeli bazı ürünlere EMY uygulaması

ABD’nin 23 Mart 2018 itibarıyla Türkiye menşeli demir-çelik ürünlerine yüzde 25, alüminyuma ise yüzde 10 oranında gümrük vergisi uygulaması sebebiyle, Türkiye de karşı önlem olarak 21.06.2018 tarihinden itibaren ABD menşeli bazı ürünlere değişen oranlarda EMY uygulamaya koymuştur. Sonrasında ise ABD’nin vergileri iki katına çıkarması sebebiyle Türkiye de ABD menşeli ürünlere uygulanan EMY’yi iki katına çıkarmıştır.

Bu doğrultuda getirilen uygulamayı otomotiv sektörü özelinde incelediğimizde EMY getirilen eşya listesinde bulunan ABD menşeli 8703 tarife pozisyonunda sınıflandırılan binek otomobillere yüzde 120 EMY uygulanmaktadır.

Gümrük Yönetmeliği’nin 38’inci maddesi uyarınca binek otomobillerin ithalinde yüzde 120 oranındaki EMY’nin uygulanmaması için söz konusu ürünlerin ABD menşeli olmadığının menşe şahadetnamesi ile ispatı gerekmektedir. Bu da tüm ithalatçıları ithal ettikleri binek araçların menşei ne olursa olsun veya nereden ithal edilirse edilsin bir Menşe Şahadetnamesi ibraz etmeleri gerektiği sonucunu doğurmaktadır.

4. İhracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin düzenleme

2018’de yapılan diğer bir düzenleme ise Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) (No: 2018-32/48) ile Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedellerin, ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilmesi veya getirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Söz konusu Tebliğ 4 Eylül’den itibaren yürürlüğe girmiştir. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemeyeceği ve yurda getirilen bedellerin en az yüzde 80’inin Türk Lirasına çevrilmesinin zorunlu olduğu ilgili tebliğde belirtilmiştir.

5. YYS (Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü)’ye ilişkin düzenlemeler

Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü (YYS) sahibi firmalar listesi incelendiğinde söz konusu listede otomotiv sektöründe bulunan bir çok firmanın YYS Sahibi olduğu görülmektedir. Bu da şüphesiz sorumlulukların bilinmesi açısından Otomotiv firmalarının YYS mevzuatını yakından takip etmesi gerektiğinin işaretidir.

2018 yılında yapılan Yönetmelik değişikliği ile, YYS sahibi firmaların gümrüğe vermek zorunda oldukları Faaliyet Raporu’nun detayları açıklığa kavuşturulmuştur. Buna göre, YYS sahibi firmaların sorumlulukları arasına, 12 aylık dönemler halinde yeşil hatta işlem gören ithalat ve ihracat beyannamelerinin yüzde 20’sini kapsayan bir faaliyet raporunu hazırlayıp gümrük idaresine sunmak da katılmıştır.

6. Araç parçalarının TAREKS sistemi üzerinden denetim kapsamına alınması

2018 yılının Mayıs ayında Araç Parçalarının İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2018/25) ile yapılan düzenleme ile Tebliğ’de GTİP’i belirtilen lastik, cam, far, korna ve mobilyalar TAREKS sitemi üzerinden ithalat denetimine alınmıştır.

Bu doğrultuda söz konu konusu ürünlerin ithalatında tüketici ve Üreticinin korunması amacıyla güvenlik, kalite ve standartlara uygunluk açısından denetimleri TAREKS üzerinden yapılacaktır.

7. Dolaşım ve Menşe Belgelerinin Elektronik Ortamda Düzenlenmesi

2018’de dolaşım ve menşe belgelerinin elektronik ortamda düzenlenmesine yönelik düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeler A.TR Dolaşım Belgesi, EUR.1/EUR-MED Menşe Belgesi, Menşe Şahadetnameleri, Form.A, D-8 Menşe İspat Belgesi gibi bazı belgelerin elektronik ortamda düzenlenmesi/düzenlenebilmesi imkânını sağlamıştır.

2018’de meydana gelen mevzuat değişiklileri ışığında 2019 yılı beklentileri

• 2018 yılı mevzuat değişiklikleri göz önünde bulundurduğumuzda bürokrasinin ve zaman kaybının önüne geçmek için gümrük işlemlerinde kullanılan belgelerin elektronik ortamda hazırlanmasına yönelik çalışmaların 2019 yılında da devam etmesi beklenmektedir.
• YYS kapsamındaki ithalatta/ihracatta yerinde gümrükleme ve izinli alıcı ve gönderici işlemleri ile ithalatta varış öncesi gümrükleme yöntemi uygulamaların daha efektif bir şekilde kullanılmasına yönelik çalışmaların devam edeceği, ayrıca YYS sahibi firmalara yönelik basitleştirmelerin artacağı (ithalat vergilerinin ertelenmesi, TAREKS uygulamalarında öncelik vb) öngörülmektedir.
• Dış ticareti hızlandırılmasına yönelik belirttiğimiz çalışmaların yanında, ilave gümrük vergisi, ek mali yükümlük, TAREKS denetimleri gibi uygulamalarda istenilen ilave bilgi ve belge ibrazının ithalat işlemlerini zorlaştırıcı unsurlar olarak 2019’da da gündemde olacağı düşünülmektedir.

Ek olarak küresel anlamda vergilerin ve koruma önlemlerinin artmasının dış ticareti zorlaştırıcı etkiler yaratacağı aşikârdır.

2018’de gümrük ve dış ticaret mevzuatındaki diğer düzenlemeler